مقاله در مورد صافی کف پا (علل، علائم، تشخیص و درمان)

در این مقاله به بررسی علل، علائم، تشخیص و درمان صافی کف پا می پردازیم. صافی کف پا یک وضعیت شایع است که می‌تواند باعث درد، خستگی و سایر مشکلات شود.

تعریف صافی کف پا چیست

صافی کف پا، به انگلیسی به نام flat feet شناخته می‌شود و به وضعیتی اشاره دارد که در آن، قوس کف پا در حالت ایستاده موجود نیست و کف پا به طور کامل با سطح زمین در تماس قرار دارد. این وضعیت، معمولاً با نام‌های پس پلانوس یا قوس‌های افتاده (fallen arches) نیز شناخته می‌شود و ممکن است در طی فعالیت‌های ورزشی شدید منجر به درد پا گردد.

در نوزادان، وضعیت صافی کف پا طبیعی است و با محکم شدن رباط‌ها و تاندون‌های پا، معمولاً در سنین دو الی سه‌ سالگی بهبود می‌یابد. اگر چه این مشکل در کودکان به‌ ندرت جدی گرفته می‌شود، اما ممکن است در افراد بزرگسال نیز به مدت طولانی ادامه یابد. در گزارش سال 2012، انجمن ملی سلامت پا در ایالات متحده اعلام کرد که حدود 8 درصد از افراد بزرگسال در سن 21 سالگی یا بالاتر، دارای وضعیت صافی کف پا هستند. این موضوع نشان‌ دهنده شیوع این وضعیت در جوامع مختلف است و نیاز به توجه و مراقبت‌های خاص برای افراد مبتلا به صافی کف پا را تأکید می‌کند.

انواع صافی کف پا

صافی کف پا یک وضعیت متداول در ساختار کف پا است و انواع متفاوتی دارد که هر یک دارای ویژگی‌ها و علائم خاصی هستند. یکی از انواع مهم این وضعیت، صافی انعطاف‌پذیر کف پا است. در این نوع، زمانی که پای فرد از زمین بلند می‌شود، قوس کف پا ظاهر می‌شود، اما در زمان قرار گرفتن پا بر روی زمین، کف پا به طور کامل سطح زمین را لمس می‌کند. این وضعیت معمولاً در کودکان رخ می‌دهد و در اکثر موارد با درد همراه نیست.

سفتی تاندون آشیل یکی از انواع دیگر صافی کف پا است که به تندی تاندون آشیل، که عضلات ساق پا را به پاشنه وصل می‌کند، ارتباط دارد. اگر تاندون آشیل بسیار محکم باشد، هنگام راه‌ رفتن یا دویدن، احتمال درد افزایش می‌یابد و باعث می‌شود پاشنه زودتر از زمان مناسب از زمین بلند شود.

نقص عملکرد تاندون تیبیال خلفی یک نوع دیگر از صافی کف پا است که بیشتر در بزرگسالان ایجاد می‌شود. این وضعیت در مواردی رخ می‌دهد که تاندون متصل‌ کننده‌ی عضله‌ی دو قولوی پشت ساق به قسمت داخلی مچ پا آسیب می‌بیند یا متورم می‌شود. اگرچه این نوع صافی کف پا نادرست نیست، اما در صورت عدم استفاده از ساپورت‌های مناسب، ممکن است به درد در قسمت داخلی و خارجی مچ پا منجر شود. این وضعیت می‌تواند هر دو پا یا تنها یکی از پاها را درگیر کند، بسته به دلیل خاص هر فرد دارد.

علل صافی کف پا

صافی کف پا یک مشکل متداول در بزرگسالان است که می‌تواند از انواع مختلف علل ناشی شود. یکی از مهمترین عوامل این مشکل، ناهنجاری‌های مادرزادی هستند. افرادی که از این نوع نقص‌ها رنج می‌برند، ممکن است به دلیل تغییر در ساختار کف پا، به راحتی دچار صافی شوند. همچنین کش آمدن یا پاره شدن تاندون‌های کف پا نیز از جمله عوامل اساسی است که می‌تواند باعث صافی کف پا گردد.

تاندون تیبیال خلفی یا PTT نقش مهمی در پشتیبانی عضلات ساق پا و اتصال آن‌ها به مچ پا و قسمت میانی قوس کف پا دارد. در صورت آسیب یا التهاب این تاندون، احتمال صافی کف پا افزایش می‌یابد. همچنین شکستگی یا در رفتن استخوان‌های پا نیز می‌تواند به عنوان یکی از عوامل اصلی صافی کف پا در نظر گرفته شود.

بعضی از بیماری‌ها نیز می‌توانند به عنوان علل صافی کف پا مطرح شوند. برخی از افراد با بیماری‌های مانند آرتریت روماتوئید ممکن است با مشکلات در ساختار کف پا مواجه شوند. همچنین مشکلات عصبی نیز می‌توانند به عنوان علتی دیگر برای صافی کف پا در نظر گرفته شوند.

عواملی که می‌توانند خطر صافی کف پا را افزایش دهند نیز وجود دارند. به عنوان مثال، چاقی می‌تواند به عنوان یک عامل خطر آشکار باشد و افرادی که دیابت دارند نیز در معرض این مشکل قرار دارند. همچنین سالخوردگی و حاملگی نیز به عنوان عوامل دیگری که ممکن است باعث افزایش احتمال صافی کف پا شوند، شناخته می‌شوند.

علائم و تشخیص کف پای صاف

صافی کف پا، یک وضعیت متداول است که در بسیاری از افراد به هیچ علامت یا عارضه‌ای اشاره نمی‌کنند. اما در برخی از موارد، ممکن است این وضعیت باعث درد شدید در قوس کف پا یا پاشنه شود، به ویژه پس از انجام فعالیت‌های ورزشی سنگین. سمت داخلی مچ پا نیز ممکن است متورم شود و درد کف پا به دلیل کشیدگی عضلات و رباط‌های قوس کف پای صاف ایجاد شود. استرس غیرطبیعی به زانو و لگن نیز ممکن است باعث درد در این مفاصل شود.

علائم دیگر صافی کف پا شامل خستگی آسان پا، دشواری در انجام بعضی حرکت‌ها مانند ایستادن روی شست، و درد کمر و کل پا از کمر به پایین هستند. برای تشخیص صافی کف پا، معمولاً پای فرد خیس می‌شود و سپس روی یک سطح مانند بتن خشک قرار می‌گیرد. پای فرد از زمین برداشته می‌شود و اگر شکل یک پای کامل روی سطح قابل مشاهده باشد، این نشانگر صافی کف پا است.

این وضعیت در کودکان نیز شایع است و به نام “صافی انعطاف‌ پذیر کف پا” شناخته می‌شود. این حالت هنگامی رخ می‌دهد که کودک صاف روی پاهایش ایستاده و کف پایش به نظر صاف می‌آید. با این حال، در حالتی که انگشتان شست پای کودک به سمت بالا خم می‌شوند، یک قوس خفیف در کف پایش ایجاد می‌شود. بسیاری از موارد، این وضعیت با رشد کودک و بزرگ شدن او تا حد زیادی بهبود می‌یابد.

پیشگیری از صافی کف پا

برای پیشگیری از صافی کف پا، می‌توان از روش‌های مختلفی بهره برد. یکی از این روش‌ها استفاده از کفی‌های برجسته و طبی در کفش می‌باشد. این کفی‌ها با اندازه‌های متنوع در دسترس هستند و دارای یک برجستگی هستند که قوس کف پا را پشتیبانی کرده و به عنوان یک ساپورت برای آن عمل می‌کند.

استفاده از کفش‌های متنوع نیز از دیگر راهکارهاست. استفاده مداوم از کفش‌های یکنواخت بدون ساپورت قوس کف پا، ممکن است باعث مشکلات صافی کف پا شود. تغییر کفش‌ها به صورت دوره‌ای اجازه می‌دهد تا پا شکل متناسب خود را بگیرد و از حالت طبیعی خارج نشود.

پوشیدن پاشنه بلند نیز باید با احتیاط انجام شود. پاشنه بلند می‌تواند قوس کف پا را از حالت طبیعی خارج کند، بنابراین اگر بخواهید برای مدتی پاشنه بلند بپوشید، بهتر است که کفشی با پاشنه‌ای پهن و مناسب را انتخاب کنید.

در این راستا، حفظ وزن مناسب بسیار مهم است. وزن بیش از حد می‌تواند فشار زیادی به پاها وارد کند و موجب صافی کف پا شود. بنابراین، سعی کنید وزن خود را در حد متعادلی نگه دارید و در صورت لزوم به کاهش وزن اقدام کنید.

از این روش‌های پیشگیری می‌توان به صورت منظم و همراه با مشاوره پزشکی استفاده کرد تا از ایجاد مشکلات صافی کف پا جلوگیری شود.

درمان صافی کف پا

درمان صافی کف پا به شدت به علائم آن بستگی دارد و در بیشتر موارد، درمان‌های غیر جراحی می‌توانند به بهبود علائم کمک کنند. یکی از اقدامات اصلی در این راستا استفاده از کفش‌های مناسب است. کفش‌های مناسب می‌توانند از پا حمایت کرده و از بروز درد و آسیب جلوگیری کنند. این کفش‌ها باید دارای قوس داخلی مناسب، زیره نرم و انعطاف‌پذیر، و فضای کافی برای انگشتان پا باشند. این اقدام ساده می‌تواند در بهبود وضعیت کف پا تاثیرگذار باشد.

تمرینات ورزشی نیز یک جزء مهم در درمان صافی کف پا محسوب می‌شوند. برخی تمرینات ورزشی می‌توانند به تقویت عضلات پا و بهبود قوس کف پا کمک کنند. این تمرینات معمولاً توسط فیزیوتراپیست آموزش داده می‌شوند تا به عنوان یک راهکار غیر جراحی، به افراد کمک شود.

در صورت نیاز به تسکین درد، استفاده از داروهای مسکن نیز در درمان صافی کف پا معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرد. داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌توانند به تسکین درد کمک کرده و در فرآیند بهبود کمکگر باشند.

در صورتی که درمان‌های غیر جراحی نتیجه مطلوبی نداشته باشند یا شدت علائم زیاد باشد، درمان‌های جراحی ممکن است لازم باشد. درمان‌های جراحی شامل روش‌هایی نظیر آرتروسکوپی پا، آرتروپلاستی پا، و ارتوسیس پا می‌شوند. این روش‌ها به کمک جراحی به ترمیم بافت‌های آسیب‌ دیده، ترمیم یا جایگزینی مفاصل پا و حتی قرار دادن وسیله مصنوعی در داخل پا برای پشتیبانی از قوس کف پا می‌پردازند.

ورزش های اصلاحی برای صافی کف پا

کاهش ارتفاع قوسی طولی داخلی پا یا همان کف پای صاف با علائم وعوارضی مانند بیرون زدگی استخوان ناوی در لبه داخلی پا،تبدیل تقعر داخلی پا به تحدب، کاهش ارتفاع لبه داخلی پا تا زمین، افزایش سطح تماس کف پا با زمین، انحراف انگشت شست به خارج، برآمدگی کفش در قسمت داخل، انحراف وتر آشیل به خارج، بروز درد در قسمت داخلی و خارجی مچ پا، خستگی زودرس، تمایل زانو به تغییر شکل ( زانوی ضربدری ) همراه است.این عارضه دارای علل مختلفی از جمله وراثت، وزن زیاد، پای پهن، کوتاهی وتر آشیل، انحراف قسمت جلو یا عقب پا به خارج است.

• برای رفع این عارضه روزانه حداقل بین ۱۵-۱۰ دقیقه ورزش های زیر را انجام دهید و توجه داشته باشید هرچه مدت تمرین و یا دفعات آن در طول روز افزایش پیدا کند، روند درمان سریع تر پیش خواهد رفت، در بچه ها با تمرین های مداوم معمولا بعد از ۴ تا۲ سال تغییر شکل اصلاح می شود .
• استفاده از کفی و یا کفش طبی برای از بین بردن این عارضه بسیار مفید است، چون باعث می شود پا در تمام طول روز در وضعیت مناسب و اصلاح شده قرار بگیرد.
• در صورتی که صافی کف پای شما به دلیل کوتاهی وتر آشیل است، باید ورزش های کششی انجام دهید که ساده ترین این ورزش ها ایستادن روی جعبه شیب دار است. به گونه ای روی جعبه شیب دار بایستید که پنجه پای شما به سمت بالا و پاشنه پاهایتان در پایین قرار بگیرد.
• پارجه نازکی زیر پای خود بیندازید و سعی کنید با خم کردن انگشتان پاهای خود آن را به سمت کف پا جمع کنید.
• پای خود را روی توپ تنیس قرار دهید، انگشتان پا را به سمت پایین خم کنید وسپس قسمت جلو پا را به داخل بچرخانید.
• با پای برهنه روی لبه خارجی پا راه بروید، این حرکت باعث تقویت عضلات به داخل چرخاننده پا می شود.
• برای تقویت عضله درشت نی قدامی و کشش وتر آشیل در حالی که پا را به داخل می چرخانید، روی پاشنه پا راه بروید.

تقسیم بندی کف پای صاف

1. کف صاف به خارج چرخیده.(pes plan valyus)
2. به سمت داخل خم و به خارج چرخیده.
3. قوس دار طبیعی و به سمت خارج چرخش پیدا کرده. (Valyus Foot)

نقاطی در پا وجود دارد که وزن بدن از آن نقطه به زمین انتقال می یابد:
1. پاشنه «علت ضخامت پاشنه فشاری است که برآن وارد می شود».
2. انتهای متاتارس اول
3. انتهای متاتارس پنجم

اتصال آنها که تشکیل دهنده یک مثلث (Arch) می باشند.
خصوصیات قوس پا: قوس ها دارای انعطاف پذیری بوده وتحرکی که در قوس وجود دارد« حالت تعادل دارند».
1. ثبات پا وتحمل فشار« پریدن از بالابه سمت پائین».

عوامل ثبات دهنده قوس طولی

الف: عوامل استخوانی مخصوصاً شکل مفصل قاپی- ناوی
ب: رباطهای حمایت کننده:
ج: نیام کف پایی
د: عضلات اینترینسیک به طور مستقیم وعضلات اکسترینسیک به طور غیر مستقیم موجب ثبات قوس طولی می شوند.

عواملی که منجر به کاهش ارتفاع قوس طولی داخلی می شوند:
1.پیچش درشت نی به سمت داخل
2.دور شدن جلو پا از خط وسط.

صافی کف پا را می توان در درجات زیر رده بندی کرد:
درجه اول
الف: تغییر شکل وضعیتی: در این نوع، فرد می تواند وضعیت خود وتغییر شکل را اصلاح کند.
ب: مرحله انتقال: دراین نوع، ممکن ایت تغییراتی در عضلات ورابطها مشاهده شود. هم چنین گاهی موارد جا به جای استخوانی وجود دارد. در این نوع، ممکن است با دادن وضعیت به پا درد از بین نرود.

درجه دوم
در این مرحله: تغییرات جزئی در استخوان ها مشاهده می شود. کوتاهی عضلات وگرفتگی آنها نیز دیده می شود واصلاح کامل غیر ممکن است .

درجه سه
در این نوع، استخوانها تغییر شکل یافته اند . تغییر شکل مفاصل کاملاً مشخص است وبه صورت ثابت در می آید.

فهرست مطالب

صافی کف پا
تقسیم بندی کف پای صاف
نقاطی در پا وجود دارد که وزن بدن از آن نقطه به زمین انتقال می یابد
عوامل ثبات دهنده قوس طولی
عوامل ایجاد کتتده صافی کف پا
کف پای صاف نوع اکتسابی
پای پهن(Sapling Foot) چندنوع کف پا داریم
عوارض ناشی از کف پا: تغییرات کفش «قسمت داخلی برآمدگی پیدا می کند». ۸
تشخیص صافی کف پا
قوس های پا
صافی کف پا
علائم و عوارض
اصلاح صافی کف پا
با این حرکات قوس کف پا اصلاح می گردد و به تنهایی اثری ندارد.
حرکات اصلاحی
درمان
ورزش های اصلاحی صافی کف پا
نمونه تمرینات کششی
دستگاه تمرینی برای کف پای صاف
منابع