مقاله پرورش شترمرغ (از فیزیولوژی گوارش تا تغذیه جوجه ها)

در این مقاله علمی با فیزیولوژی گوارش شترمرغ، جیره های غذایی مناسب و تغذیه جوجه ها آشنا شوید. گامی مهم در مسیر پرورش شترمرغ موفق.

راهنمای کامل پرورش شترمرغ

مقدمه:
با گذشت بیش از یک قرن از پرورش شترمرغ اهلی در مزارع افریقای جنوبی، همچنان اطلاعات علمی کافی درباره تغذیه این پرنده وجود ندارد و نیازهای غذایی آن به طور دقیق مشخص نشده است. اخیراً، تحقیقات اولیه‌ای در این زمینه در اسرائیل و افریقای جنوبی انجام شده است، اما همچنان جنبه‌های متعددی از آن بررسی نشده است و اطلاعات جمع‌آوری‌شده بیشتر مربوط به تجربیات پرورش‌دهندگان شترمرغ در افریقای جنوبی است.

شترمرغ، علفخوار نیست و در حیات وحش، قسمتی از غذایش را از حشرات، پستانداران کوچک، مارمولک و گاهی تخم پرندگان تامین می‌کند. این پرنده، علف‌ها را می‌خورد، اما غذای مورد علاقه‌اش شامل برگ‌های گیاهان دولپه‌ای و نیز دانه‌های آنهاست. شترمرغ، بر اساس عادت طبیعی، در مراتع فقیر زندگی می‌کند و می‌تواند در این شرایط، غذای کافی برای خود تهیه کند، در حالی که گاو و گوسفند قادر به زندگی در این محیط‌ها نیستند.

مانند سایر دام‌ها، هزینه غذا یکی از مهم‌ترین هزینه‌های پرورش شترمرغ را تشکیل می‌دهد. با بهره‌گیری از قابلیت شترمرغ در مصرف غذای فقیر و متنوع، می‌توان به طور قابل توجهی از هزینه‌های پرورش کاست.

فیزیولوژی گوارش (شترمرغ):

مطالعات محدودی که برروی شترمرغ‌ها انجام شده، نشان می‌دهد که آنها قادرند الیاف خام را بهتر از سایر طیور هضم کنند. فیزیولوژی گوارش شترمرغ قابل مقایسه با خرگوش و اسب است. توانایی هضم الیاف دیواره سلولی در جیره جوجه‌های شترمرغ مورد توجه قرار می‌گیرد. این توانایی هضم تا سن ۳ هفتگی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در ۱۰ هفته اول رشد، به صورت خطی افزایش می‌یابد. این امر نشان دهنده قدرت بالای هضم غذاهای فیبری در گله‌های حیوانات نشخوارکننده است.

غذاهای فیبری ابتدا از مری به پیش معده (معده غده‌ای) می‌رود و عملیات اولیه هضم شیمیایی با استفاده از شیره معدی انجام می‌شود. سپس غذا از یک منفذ بزرگ وارد معده ماهیچه‌ای یا سنگدان می‌شود، جایی که تجزیه مکانیکی غذا آغاز می‌شود. بعد از آن، غذا به روده کوچک وارد می‌شود و با ترشحات روده‌ای، مواد مغذی جذب می‌شوند. فعالیت‌های تخمیری توسط باکتری‌ها در روده کور و بزرگ شترمرغ، این پرنده را قادر می‌سازد که از مقادیر زیاد فیبر در غذا بهره ببرد. این فرآیند منجر به تولید اسیدهای چربی نظیر اسید استیک، اسید پروپیونیک و اسید بوتیریک می‌شود که توسط دیواره معده جذب می‌شوند و انرژی لازم برای پرنده فراهم می‌آید.

ارتباط رشد با مصرف غذا (شترمرغ)

رشد و افزایش وزن زنده شترمرغ بستگی اساسی به نحوه تغذیه و مدیریت دارد. تغذیه شترمرغ‌های پرواری با غذای کنسانتره باعث رشد بسیار سریع از سن یک تا چهار ماهگی می‌شود، اما ممکن است این سرعت رشد منجر به مشکلاتی همچون دفرمه شدن پا، به ویژه مفاصل، شود. در این موارد، توسعه استخوان‌های پا نمی‌تواند با افزایش سریع وزن شترمرغ هماهنگی داشته باشد.

نتایج یک مطالعه اخیر در افریقای جنوبی نشان می‌دهد که شترمرغ‌های موجود در مناطق مختلف، تفاوت‌هایی در افزایش وزن دارند. در این تحقیق، شترمرغ‌های ادشورن افریقا با شترمرغ‌های دیگری از نقاط نظیر نامیبیا و زیمباوه مقایسه شدند. به نظر می‌رسد که شترمرغ‌های ادشورن افریقا به حداکثر وزن بدن و افزایش وزن روزانه خود دیرتر از سایرین می‌رسند. اما هیچ تفاوت معنی‌داری در وزن پرنده بالغ بین شترمرغ‌های مختلف نظیر این نواحی مشاهده نشد.

غذای مصرفی شترمرغ بستگی به وزن پرنده و میزان انرژی موجود در جیره دارد. معمولاً، پرندگان تا زمانی که انرژی لازم برای آن‌ها فراهم نشود، از خوردن دست نمی‌کشند. در صورت تغذیه آزاد با جیره متراکم، میزان غذای مصرفی در دوره رشد تا ۳-۴ درصد وزن بدن است و تنها در پایان دوره رشد کاهش می‌یابد. ضریب تبدیل غذایی نیز در شترمرغ‌ها متغیر بوده و با رشد و سن افزایش می‌یابد.

تغذیه جوجه شترمرغ:

در طی سه ماه اول از زندگی جوجه‌ها، فرآیند پرورش بسیار حساس و حیاتی است و درصد تلفات در این دوره بیشتر از سایر سنین می‌باشد. به منظور کاهش این تلفات، رعایت بهداشت و ارائه تغذیه مناسب و دقیق بسیار ضروری است. با توجه به آسیب‌پذیری بالای جوجه‌ها در این مدت، ایجاد محیطی تمیز و بهداشتی برای آنها از اهمیت بسیاری برخوردار است. همچنین، تامین تغذیه متناسب و با کیفیت برای جوجه‌ها از جمله عوامل مهم در کاهش نرخ تلفات و افزایش نرخ رشد و توسعه سالم آنها می‌باشد. از این رو، رعایت استانداردهای بهداشتی و ارائه تغذیه مناسب با توجه به نیازهای غذایی جوجه‌ها در این دوره می‌تواند به طور قابل توجهی به پیشرفت و موفقیت در فرآیند پرورش آنها کمک کند.

جیره های غذایی:

در جدول 6، سه نوع جیره مناسب برای تغذیه جوجه‌های شترمرغ ذکر شده است. این جیره‌ها باید حاوی مقادیر کافی ویتامین و مواد معدنی باشند که می‌توان با اضافه کردن مکمل‌های غذایی تجاری به تغذیه، مطابق دستورالعمل شرکت سازنده تأمین کرد. به علاوه، به منظور تحریک اشتها و تأمین ویتامین‌ها و پروتئین‌ها، مقادیر کمی علوفه سبز خشک شده به جیره اضافه می‌شود. اضافه کردن تکه‌های هویج و تخم مرف کاملاً پخته و سفت شده به غذای خشک در دو هفته اول از زندگی جوجه‌ها مفید است.

بین غذاهای آماده تجاری برای گونه‌های حیوانی دیگر، غذای آغازین جوجه بوقلمون و مرغ با حداقل 22 درصد پروتئین خام و 7/11 مگاژول در کیلوگرم انرژی، شرطی که دارای ضدکوکسیدیوز یونوفر نباشد، مناسب برای جوجه‌های شترمرغ است. برای بهبود ساختار دان آغازین ماکیان که اغلب برای جوجه‌های شترمرغ خوب نیست، می‌توان بین 5 تا 20 درصد یونجه یا شبدر ریز شده به غذای آنها اضافه کرد. همچنین، به دلیل کمبود کلسیم و فسفر در این جیره‌ها، افزودن فسفات کلسیم، پودر استخوان یا خرده صدف و یا سنگریزه‌های آهکی توصیه می‌شود.

روش غذادهی:

در طی سه ماه اول از زندگی جوجه‌های شترمرغ، روش‌های غذادهی و مدیریتی بسیار حیاتی هستند. هنگامی که جوجه‌ها پوسته تخم را بشکنند، کیسه زرده از طریق ناف به محیط شکمی آنها جذب می‌شود. وزن زرده می‌تواند تا یک سوم وزن جوجه را تشکیل دهد، که این وزن به عنوان یک منبع غذایی باعث می‌شود که جوجه‌ها در چهار تا شش روز اول زندگی بتوانند بدون نیاز به غذای کمکی و مایعات زندگی کنند، اما این مدت زمان ممکن است باعث کاهش وزن بدن جوجه‌ها شود. با این حال، باید توجه داشت که جوجه‌ها باید به محض سرپا شدن، به غذا و آب دسترسی داشته باشند، زیرا آنها نیاز به یادگیری غذا خوردن دارند و در صورت عدم مراقبت کافی، ممکن است با مشکلاتی مانند گرسنگی و بلعیدن اشیاء دچار مشکل شوند. بنابراین، استفاده از بسترهای مناسب مانند سیمان، حصیر پلاستیکی یا گونی توصیه می‌شود.

برای عادت دادن جوجه‌ها به غذا موجود در دانخوری، لازم است که فضای دانخوری‌ها به صورت کوچک باشد و در تمامی نقاط سالن وجود داشته باشند تا جوجه‌ها به راحتی به غذا دسترسی داشته باشند. علاوه بر این، اضافه کردن علوفه‌های سبز خرد شده و تخم مرغ به غذای جیره‌ای می‌تواند تحریک کننده‌ای برای جوجه‌ها باشد، زیرا آنها بطور طبیعی به دنبال غذا می‌روند و این تغذیه تنوع بخش به جیره آنان می‌دهد. بعلاوه، مصرف غذای مرطوب در دانخوری‌ها باید مورد توجه قرار گیرد تا از فساد غذا و سوء هضم در جوجه‌ها جلوگیری شود. در پایان، باید به تنظیم میزان غذای مصرفی و کنترل رشد جوجه‌ها توسط پرورش دهندگان توجه داشته باشیم تا از ایجاد مشکلات مربوط به تغذیه جلوگیری شود.

تغذیه جوجه ها با علوفه:

تغذیه جوجه‌ها با علوفه انجامی حیاتی در پرورش آنان است. هنگامی که جوجه‌ها به مرحله‌ای از رشد می‌رسند که می‌توانند غذا بخورند، علاقه‌شان به علوفه تازه بسیار زیاد می‌شود، زیرا علوفه تازه به عنوان یک محرک قوی برای اشتها عمل می‌کند. به همین دلیل، باید به غذای آردی که تاکنون مصرف می‌کردند، علوفه‌های خرد شده مثل گزنه، شبدر، یونجه و کلم را به میزان مناسب اضافه کرد. این تنوع در تغذیه به جلوگیری از انباشتگی و مشکلات گوارشی کمک می‌کند.

در طی ماه اول از زندگی جوجه‌ها، باید توجه داشت که فقط از برگ‌های علوفه استفاده شود و از ساقه‌ها استفاده نشود، زیرا این اقدام می‌تواند به انباشتگی و مشکلات گوارشی منجر شود. برای تسهیل دسترسی جوجه‌ها به علوفه‌ها، می‌توان بوته‌های یونجه یا شبدر را در ارتفاع مناسبی قرار داد. همچنین، علوفه‌هایی که پژمرده شده‌اند باید از محیط حذف شوند زیرا ممکن است به مشکلات گوارشی منجر شوند. در صورت عدم دسترسی به علوفه سبز، می‌توان از علوفه خشک مانند شبدر و یونجه استفاده کرد ولی حتماً باید آن‌ها را به قطعات ریز خرد کرد تا جوجه‌ها بتوانند آن‌ها را به راحتی مصرف کنند. با پیشرفت سن جوجه‌ها، مقدار علوفه مصرفی آن‌ها نیز باید افزایش یابد و ممکن است تا سن 10 هفتگی به 20 درصد از میزان غذای خشک برسد.

گردش و چرا:

از سن دو تا سه هفته‌ای، جوجه‌ها در یک مزرعه یونجه یا شبدر می‌توانند به خوبی به علوفه‌های تازه عادت کنند که این می‌تواند به عنوان یک جایگزین مطمئن برای تغذیه آنان باشد. اما برای جلوگیری از مشکلاتی مانند خطر یبوست و مصرف غیرمتعادل، بایستی به نکاتی مهم توجه شود. اولین و مهم‌ترین نکته این است که جوجه‌ها نباید در حالت گرسنگی به مزرعه وارد شوند؛ بلکه قبل از ورود به مزرعه بایستی با غذای پرانرژی تغذیه شوند. همچنین، باید رفتار خوراک خوردن جوجه‌ها به دقت کنترل شود و چراهای اولیه نباید بیش از حد معمول وارد شوند.

علاوه بر این در صورت بلند بودن ارتفاع علوفه چراگاه، ممکن است جوجه‌ها دچار مشکل شوند و علاقه خود را به خوردن از دست دهند، بنابراین باید ارتفاع علوفه‌ها را در سطحی مناسب نگه داشت. همچنین، باید به دستورالعمل‌های مربوط به تغذیه و محیط‌زیست جوجه‌ها توجه داشته باشیم، از جمله درنظر گرفتن نیازهای نوری و فضایی آنان. با رعایت این نکات، می‌توان جوجه‌ها را در مزرعه به رشد و توسعه صحیح رساند و از مشکلات مربوط به تغذیه و محیط‌زیست آنان جلوگیری کرد.

آب آشامیدنی

آب آشامیدنی از جمله اولین نیازهای جوجه‌ها بعد از تولد است. در دو یا سه روزگی، زمانی که جوجه‌ها قادر به خوردن غذا می‌شوند، بایستی آب در اختیار آن‌ها قرار گیرد. آموزش به جوجه‌ها که چگونه آب بنوشند نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. از روش‌هایی که برای جذب جوجه‌ها به آب استفاده می‌شود، می‌توان به رنگی کردن آب با استفاده از رنگهای خوراکی یا چسباندن عکس رنگی در داخل آبخوری اشاره کرد. همچنین، مکان قرارگیری آبخوری‌ها بایستی در ارتفاعی کم و توسط یک شئی سنگین مهار شوند تا از احتمال انقلاب آبخوری‌ها جلوگیری شود.

همچنین، کنترل مدفوع و ادرار جوجه‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است، چرا که نشان‌دهنده سلامت آنان است. ادرار طبیعی جوجه‌ها به رنگ سفید است و در صورت مشاهده هر گونه ناهنجاری در این مورد، ممکن است به اسهال و بیماری ادار که باعث افزایش مصرف آب شده و در نتیجه ضعف جوجه‌ها می‌شود، اشاره کند. لذا، نگهداری منظم از آبخوری‌ها و تأمین آب تازه و تمیز به جوجه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، باید از قرار گرفتن آبخوری‌ها در معرض نور مستقیم خورشید خودداری شود تا از احتمال بروز بیماری‌ها و تلفات جلوگیری شود.

سنگریزه:

برای خرد شدن غذا در سنگدان، شترمرغ نیازمند تکه‌های کوچک سنگریزه است، زیرا تا زمانی که جوجه‌ها به منابع گردش و چرا دسترسی ندارند، به غذایشان باید سنگریزه اضافه شود. این سنگریزه‌ها بایستی به اندازه‌ای باشند که نصف اندازه ناخن انگشت پرنده باشند، و برای جوجه‌های تازه متولد شده، این اندازه تقریباً در حد یک دانه برنج است. برخی پرورش دهندگان، سنگریزه‌های ماسه زیر و خشن را به طور آزاد در اختیار جوجه‌ها قرار می‌دهند، در حالی‌که برخی دیگر این روش را به دلیل ترس از انباشتگی معده یا روده حویان رد می‌کنند و به جای آن، این مواد را به جیره غذایی اضافه می‌کنند. براساس توصیه‌ها، 4 تا 5 سنگریزه کوچک برای هر جوجه در روز کافی به نظر می‌رسد، اما برخی تنها پس از سه هفته پیشنهاد استفاده از سنگریزه را داده‌اند. در هر صورت، استفاده از سنگهای صنعتی به دلیل احتمال بروز یبوست توصیه نمی‌شود.

ویتامینها:

در دو تا سه هفته اول پرورش جوجه، اضافه نمودن ویتامین‌های محلول به آب آشامیدنی به منظور افزایش مقاومت جوجه‌ها در برابر بیماری‌ها، به توصیه‌های کارخانه و دستورالعمل‌های مصرفی توصیه می‌شود. این عمل با هدف تقویت سیستم ایمنی جوجه‌ها و افزایش مقاومت آنها در مقابل عوامل بیماری‌زا انجام می‌شود. اضافه کردن ویتامین‌های محلول به آب آشامیدنی در این مرحله از پرورش، به عنوان یکی از روش‌های مورد تأیید برای حفظ سلامت جوجه‌ها و کاهش خطر بروز بیماری‌های عفونی، مورد توصیه قرار می‌گیرد.

خوراندن خوراک:

فلور میکروبی لازم برای هضم میکروبی در روده کودر و بزرگ جوجه، از اولین روزهای زندگی شکل می‌گیرد. در حالت طبیعی، این فرآیند با بلعیدن مدفوع والدین بعنوان اولین غذا برای جوجه‌ها اتفاق می‌افتد و کود حاوی جمعیت باکتری‌های مورد نیاز پرنده است. برای تأمین این نیاز، برخی پرورش دهندگان به جوجه‌ها کود تازه پرندگان بالغ را توصیه می‌کنند.

اما با وجود این توصیه‌ها، خطر انتقال انگل‌های روده‌ای و عوامل بیماری‌زا به جوجه‌ها وجود دارد، بنابراین برخی از پرورش دهندگان به جای کود پرندگان بالغ، کود تازه گاو را به عنوان جایگزین پیشنهاد می‌دهند، اما این روش مورد بحث بسیاری از پرورش دهندگان قرار گرفته و برخی آن را رد می‌کنند. همچنین، در روزهای اول زندگی، جوجه‌ها مدفوع خود را می‌خورند که می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی شود، بنابراین برای جلوگیری از این خطرات، جمع‌آوری مدفوع بایستی مرتباً انجام شود. به عنوان یک راه حل، برخی از مزارع در امریکا از توری‌های فلزی برای پرورش جوجه‌ها استفاده می‌کنند تا مدفوع از دسترس آن‌ها خارج شود و این اقدام به بهبود وضعیت بهداشتی جوجه‌ها کمک می‌کند.

فهرست مطالب

۱- فیزیولوژی گوارش
۲- میزان احتیاجات به مواد معدنی و ویتامین ها
۳- تغذیه عملی شترمرغ
۴- نکاتی در خصوص ترکیب پرها
۵-استفاده از غذاهای آماده تجاری
۶- تغذیه جوجه شترمرغ
۷- تغذیه پرندگان در حال رشد
۸- غذا، intake تغذیه و افزایش وزن
۹- تغذیه و مطالعه رفتار و نوک زدن در پرنده
۱۰- نقش تغذیه شترمرغ و کیفیت مواد تغذیه ای در تولید نهایی
۱۱- اقلام جیره غذای شترمرغ
۱۲- عقاید مختلف در مورد تغذیه شترمرغ
۱۳- عوامل جز تغذیه ای و اجزاء تغذیه ای برای شترمرغ
۱۴- اشتباهات تغذیه ای
طرح پرورش شترمرغ

فهرست جدول ها

جدول 2- مقادیر پیشنهادی انرژی و مواد مغذی برای شترمرغ
جدول 3- مواد معدنی مورد نیاز (در هر کیلوگرم جیره)
جدول 4- ویتامینهای مورد نیاز (در هر کیلوگرم جیره)
جدول 7 – جیره های پیشنهادی رشد (3 تا 9 ماهگی)
جدول 8 جیره های پیشنهادی دوره پایانی رشد (9 تا 12 ماهگی)
جدول 9- نمونه هایی از جیره کامل شترمرغ مولد در طول تخمگذاری
جدول (1) مقایسه روده شترمرغ، emu و طیور
جدول (2) افزایش وزن و میانگین intake خوراک

مقاله راهنمای جامع پرورش شترمرغ شامل 70 صفحه و در قالب word تدوین شده است.